Mężczyźni niestety często bagatelizują stan swoich jąder, kładąc większy nacisk na profilaktykę raka prostaty. Tymczasem proste badanie, które można wykonać samodzielnie w domu, może uratować życie i pomóc wykryć raka jąder na wczesnym etapie. Na czym polega samobadanie jąder? Jak je przeprowadzić?

Rak jądra występuje, gdy komórki w jądrach rosną w niekontrolowany sposób, tworząc masę zwaną guzem. To stosunkowo rzadki rodzaj nowotworu, stanowiący zaledwie 1 proc. wszystkich nowotworów występujących u mężczyzn, jednak w porównaniu z innymi nowotworami szczególnie często dotyka młodych mężczyzn, w wieku od 15 do 49 lat. Każdy, kto ma jądro, może zachorować na raka jądra. Obecnie zachorowalność na nowotwór jądra wynosi 3–10/100 000 przypadków i niestety obserwowana jest tendencja do wzrostu częstości zachorowań w krajach rozwiniętych Europy i Ameryki Północnej.

Większość nowotworów jąder (nawet 95 proc.) rozwija się z komórek zarodkowych, które produkują plemniki. Te nowotwory są określane jako guzy zarodkowe. Istnieją dwa typy nowotworów zarodkowych: nasieniaki, które zwykle rosną powoli, oraz nienasieniaki, które mają tendencję do szybszego wzrostu. Pozostałe 5 proc. przypadków to guzy niezarodkowe, obejmujące rzadkie typy – guzy z komórek Leydiga i guzy z komórek Sertolego.

Czynniki ryzyka rozwoju raka jąder:

• niepłodność – u niepłodnych mężczyzn występuje większe prawdopodobieństwo zachorowania na raka jąder;
• występowanie nowotworu jąder w rodzinie – w przypadku mężczyzn, których brat lub ojciec chorowali na raka jąder, ryzyko zachorowania jest większe; co więcej, mężczyźni, którzy mieli raka w jednym jądrze, są bardziej narażeni na wystąpienie tego nowotworu w drugim jądrze; 
• wnętrostwo – u mężczyzn z zaburzeniami zstępowania jądra jest nawet 48 razy większe ryzyko wystąpienia nowotworu jądra; 
• występowanie mikrozwapnień w jądrach – niektóre badania wykazały, że w pewnych okolicznościach u niewielkiego odsetka mężczyzn z tym schorzeniem może rozwinąć się rak jąder;
• zmiany pozapalne – np. po zapaleniu jąder w przebiegu wirusowego zapalenia ślinianek przyusznych; 
• rasa biała – biali mężczyźni są od 5 do 10 razy bardziej narażeni na rozwój raka jąder niż mężczyźni innych ras; 
• zakażenie wirusem HIV – są dowody na to, że w przypadku osób z HIV i AIDS ryzyko zachorowania na raka jąder jest większe;
• zaburzenia różnicowania płci; 
• zespół Klinefeltera, zespół Downa. 

Weź sprawy w swoje ręce! Instrukcja samobadania jąder krok po kroku

Nie ma niestety sposobu, aby zapobiec rozwojowi raka jąder, ale niezwykle ważne jest jego wczesne wykrycie, właśnie poprzez samobadanie jąder. Mężczyźni powinni wykonywać je już od okresu dojrzewania, po osiągnięciu dojrzałości płciowej, raz w miesiącu. Jądra najlepiej badać po ciepłym prysznicu lub kąpieli – ciepło rozluźnia skórę moszny, dzięki czemu łatwiej wyczuć wszelkie nieprawidłowości [5].

Do badania jąder należy użyć obu rąk. Najpierw umieść palce wskazujące i środkowe pod jądrami, jednocześnie kierując kciuki ku górze. Delikatnie obracaj jądra między palcami obu dłoni, od górnego do dolnego bieguna. Kiedy wyczujesz jądro, pod palcami w tylnej jego części możesz rozpoznać strukturę podobną do sznurka – jest to tzw. najądrze i powrózek nasienny, które transportuje i przechowuje plemniki. W trakcie badania delikatnie uciskaj jądra – zwróć uwagę na ich strukturę, tkliwość i staraj się wyczuć wszelkie grudki i nierówności. Więcej o badaniu jąder przeczytasz tutaj .

Poprzez comiesięczne badania jąder lepiej poznasz swoje ciało. Skontaktuj się z lekarzem pierwszego kontaktu lub urologiem, jeśli zauważysz jakiekolwiek zmiany. Wskaźnik wyleczeń raka jądra wykrytego na wczesnym etapie jest niezwykle wysoki – sięga nawet 99 proc. W ogromnej liczbie przypadków nowotwór jądra jest całkowicie uleczalny, nawet w zaawansowanym stadium. Jest to możliwe dzięki nowoczesnym terapiom i łączeniu różnych metod leczenia, m.in. leczenia chirurgicznego z chemioterapią.

Rak jąder – jakie zmiany powinny skłonić do wizyty u lekarza?

Prawidłowe, zdrowe jądra powinny być gładkie i jędrne. Niepokoju nie powinny wzbudzać także ich nieco inne rozmiary czy to, że jedno jądro jest umiejscowione niżej od drugiego – jest to całkowicie normalne.

U niektórych mężczyzn rak jądra może nie dawać żadnych objawów, jednak typowe symptomy to bezbolesny obrzęk bądź guzek w jednym jądrze lub jakakolwiek zmiana kształtu czy tekstury jąder. Nowotwór może objawiać się również bólem w mosznie (może być pierwszym objawem nowotworu nawet u 30 proc. chorych), pachwinie, dolnej części brzucha lub uczuciem ciężkości w mosznie. Wczesnym objawem nowotworu jądra produkującego gonadotropinę kosmówkową może być również tkliwość sutków lub ginekomastia – jednostronne lub obustronne powiększenie gruczołów piersiowych.

Jeśli odczuwasz ból, pojawił się obrzęk lub guzek w jednym z jąder, udaj się do lekarza. Warto pamiętać, że nie każda nieprawidłowość jest nowotworem. Może to być np. zapalenie jądra, wodniak lub torbiel najądrza. Nie odkładaj jednak wizyty na później – wcześnie wykryty nowotwór to większa szansa na całkowite wyleczenie. Lekarz przeprowadzi dokładny wywiad i badanie fizykalne, a w razie jakichkolwiek wątpliwości zleci badanie USG jąder, które daje potwierdzenie obecności mas nowotworowych w jądrze z czułością bliską 100 proc. W ramach dalszej diagnostyki lekarz może zlecić również wykonanie innych badań obrazowych i laboratoryjnych w celu analizy poziomu markerów nowotworowych.

Źródło: medonet.pl