Pneumokoki, czyli bakterie Streptococcus pneumoniae, są jedną z głównych przyczyn infekcji dróg oddechowych, takich jak zapalenie płuc, zapalenie zatok oraz zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Chociaż mogą infekować osoby w każdym wieku, istnieją szczególne grupy ryzyka, które są bardziej narażone na ciężkie przebiegi choroby i powikłania. Inwazyjna choroba pneumokokowa nazywana jest chorobą dziadków i wnucząt, bo w tych grupach wiekowych jest szczególnie groźna. Masowe szczepienia dzieci na świecie pokazały, że mają pozytywny skutek także na zdrowie starszej generacji, bo zaszczepione dzieci już nie zarażają swoich dziadków.

Dlaczego pneumokoki są groźne dla dzieci

Dzieci poniżej 5 roku życia są szczególnie narażone na infekcje pneumokokowe z kilku powodów. Układ odpornościowy małych dzieci nie jest jeszcze w pełni rozwinięty, co sprawia, że są one bardziej podatne na zakażenia, a ich organizm trudniej radzi sobie z bakteriami. Innym czynnikiem ryzyka są miejsca, w których dzieci często przebywają, na przykład przedszkola i żłobki, gdzie nagromadzenie ludzi sprzyja łatwiejszemu rozprzestrzenianiu się bakterii. 
Jak więc je chronić? Najważniejsze są regularne szczepienia. Szczepienia przeciwko pneumokokom są częścią kalendarza szczepień w wielu krajach i pomagają znacząco zmniejszyć ryzyko zachorowania. Chronią przed wieloma serotypami pneumokoków, które mogą wywoływać poważne, często nawet śmiertelne choroby
Uczenie dzieci podstawowych zasad higieny, takich jak częste mycie rąk, unikanie dotykania twarzy oraz zakrywanie ust i nosa podczas kaszlu i kichania, również pomaga zmniejszyć ryzyko zakażenia. Rodzice i opiekunowie powinni dbać o czystość zabawek i powierzchni, z którymi dzieci mają kontakt. Ważne jest również, aby dzieci unikały bliskiego kontaktu z osobami chorymi.
Poza higieną istotne jest jeszcze dbanie o ogólną kondycję. Zdrowa dieta bogata w witaminy i minerały, regularna aktywność fizyczna oraz odpowiednia ilość snu wzmacniają układ odpornościowy dzieci, pomagając im lepiej radzić sobie z infekcjami.

Osoby powyżej 65 roku życia

Z wiekiem układ odpornościowy ulega osłabieniu i staje się mniej efektywny w zwalczaniu infekcji. Osoby starsze często cierpią na choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca, choroby serca, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) oraz choroby nerek. Schorzenia te osłabiają organizm i zwiększają ryzyko powikłań w przypadku zakażenia pneumokokami. W tej grupie wiekowej odnotowuje się też częstsze hospitalizacje, a przebywanie w szpitalu zwiększa ryzyko narażenia na bakterie.

Osoby powyżej 65. roku życia powinny regularnie odbywać szczepienia ochronne przeciwko pneumokokom, aby zmniejszyć ryzyko poważnych infekcji i chorób, takich jak zapalenie płuc, sepsa i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. W wielu krajach szczepienia są nawet obowiązkowe dla seniorów.
Regularne wizyty u lekarza i monitorowanie stanu zdrowia mogą pomóc we wczesnym wykrywaniu i leczeniu chorób przewlekłych, co zmniejsza ryzyko powikłań w przypadku zakażenia pneumokokami. Leczenie infekcji dróg oddechowych we wczesnym stadium może zapobiec ich przekształceniu się w poważniejsze schorzenia.
Podobnie jak u dzieci, ważne jest zachowanie odpowiedniej higieny osobistej i utrzymanie zdrowego stylu życia. W miarę możliwości należy postarać się o regularną aktywność fizyczną. Unikanie palenia tytoniu i ograniczenie spożycia alkoholu również pozytywnie wpływa na zdrowie układu oddechowego.

Osłabiony układ odpornościowy

Osoby z osłabionym układem odpornościowym, takie jak pacjenci z HIV/AIDS, osoby po przeszczepach narządów czy poddawane terapii immunosupresyjnej, są szczególnie narażone na zakażenia pneumokokowe. Te bakterie mogą łatwo wywoływać poważne infekcje, ponieważ organizm nie jest w stanie skutecznie się przed nimi bronić. Infekcje pneumokokowe w tej grupie często mają cięższy przebieg, mogą prowadzić do sepsy, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenia płuc, a dodatkowo cechują się wyższą śmiertelnością.
Aby chronić się przed zakażeniami, osoby z osłabionym układem odpornościowym powinny regularnie się szczepić przeciwko pneumokokom. Ważne jest również, żeby przestrzegały opisywanych już wcześniej zasad higieny. Regularne wizyty kontrolne u lekarza i monitorowanie stanu zdrowia mogą pomóc we wczesnym wykrywaniu i leczeniu infekcji oraz innych chorób. 
Szczepienia ochronne są najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zakażeniom pneumokokowym. Są zalecane wszystkim, ale w szczególności osobom z grup podwyższonego ryzyka, czyli dzieciom, osobom starszym oraz z osłabionym układem odpornościowym. Ograniczanie kontaktu z osobami chorymi i unikanie zatłoczonych miejsc w sezonie grypowym to dodatkowe kroki, które każdy z nas może podjąć, by zmniejszyć ryzyko zakażenia.